طرح صنعتی شامل طرح ظاهری محصول ، ترکیب رنگ آن و شکل محصول به صورت ۲ بعدی یا ۳ بعدی است که باعث زیباتر شدن و متفاوت شدن محصول می گردد.
به عنوان مثال مبلمان منزل را درنظر بگیرید ، فارغ از اینکه آن مبلمان از چه چیزی درست شده است ، شکل و ظاهر و رنگ آن مبلمان یک طرح است. به عبارت دیگر شخص طراح که شکل آن مبلمان را طراحی کرده یک طرح صنعتی ایجاد نموده است که می توان حق استفاده از آن طرح صنعتی را برای خود ثبت نمود .
طرح صنعتی مبل
یا مثلاً بطری آب میوه ، بسته بندی چیپس ، بسته دستمال کاغذی ، لوازم خانگی و هر محصول دیگری که دارای شکل و طرح ظاهری باشد و در تمام این مثالها آنچه که مربوط به شکل و طرح و رنگ و ظاهر محصول است طرح صنعتی نامیده می شود.
ثبت طرح صنعتی چه اهمیتی دارد :
۱- طرح صنعتی مناسب باعث رونق کسب و کار و فروش بیشتر محصولتان می شود.
یکی از مهمترین عواملی که باعث می شود مشتری از میان ده ها محصول مشابه ، محصول شما را انتخاب کند شکل ظاهری و زیبایی محصول شماست. هر چه ظاهر محصول شما جذاب تر باشد تمایل مشتری به خرید آن بالاتر می رود که این مساله موجب رونق کسب و کار شما و فروش بیشتر محصول شما خواهد شد.
برای روشن تر شدن اهمیت طرح صنعتی مثالی می زنیم :
همه ما بطری آب معدنی را معمولاً به شکل یک بطری استوانه ای آبی رنگ دیده ایم ، فرض کنید در یخچال یک سوپر مارکت و در میان تمامی بطری های آب معدنی ، یک بطری آب معدنی به شکلی متفاوت و جذاب و جدید وجود داشته باشد ، قطعاً این جذابیت ظاهری مشتری را به سمت خرید آن محصول متمایل میکند.
۲- طرح صنعتی معمولی یا نامناسب کیفیت محصول شما را هر چقدر که خوب باشد زیر سوال می برد.
فرض کنید شما تولید کننده خمیر دندان باشید و اتفاقاً خمیردندانهای شما نه تنها از استاندارد و کیفیت بالایی برخوردار هستند بلکه حاوی موادی است که برای محافظت از دندان و سفید تر شدن آن بسیار کارآمد است و در کل کیفیتی به مراتب بالاتر از خمیردندانهای شرکتهای رقیب دارد.
اما علی رغم کیفیت بالای محصولتان اگر شکل و ظاهر تیوپ خمیردندان تولیدی شما معمولی یا غیرجذاب باشد ، شما در فروش محصول خود دچار دردسر خواهید شد. و بر عکس اگر رقیب شما که کیفیت خمیردندان تولیدی اش به مراتب از محصول شما پایین تر است به طرح صنعتی محصول خود که همان شکل و رنگ و ظاهر تیوپ خمیردندان هایش است توجه کرده باشد در فروش محصول خود به مراتب موفق تر از شما خواهد بود.
تعریف طرح صنعتی در قانون:
از دیدگاه قانون ، طرح صنعتی جنبه‌ی ظاهری یا جذابیت ظاهری هر کالا است. باید توجه نمود که قانونگذار در ثبت طرح صنعتی تنها از دستیابی به یک نتیجه فنی و بدون تغییر ظاهری حمایت نخواهد کرد .
ماده ۲۰ قانون ثبت اختراعات طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶ طرح صنعتی را اینگونه تعریف می کند:
((هر گونه ترکیب خطوط یا رنگ ها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط رنگها و یا بدون آن به گونه ی که ترکیب و یا شکل یک فراورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهند طرح صنعتی است.))
چه چیزهایی را به عنوان طرح صنعتی می شود ثبت کرد ؟
ثبت طرح صنعتی شامل کالاها و محصولات صنعتی و صنایع دستی فراوانی می شود . به عبارت دیگر هر محصول صنعتی یا صنایع دستی که دارای شکل منحصر به فرد یا ظاهر متفاوتی باشد را می توان تحت عنوان یک طرح صنعتی ثبت کرد.
از لوازم آشپزخانه گرفته تا بسته بندی انواع کالاها ، انواع لوازم برقی ،دوچرخه ، خودرو ، جواهرات ، طرح لباس ، مبلمان ، لوازم خانگی و هرچیز دیگری که دارای ظاهری متمایز از محصولات مشابه باشد را میتوان تحت عنوان طرح صنعتی ثبت نمود.
طرح صنعتی دوچرخه
شرایط ثبت طرح صنعتی :
اگر چه که گفته شد هر کالا یا محصولی را می توان در قالب طرح صنعتی ثبت کرد ، اما محصول ما باید دارای ویژگیهای ذیل باشد:
۱- طرح صنعتی قبلاً توسط شخص دیگری به ثبت نرسیده باشد.
در واقع باید طرح ارائه شده توسط شما جدید باشد و مختص خود شما باشد. در ثبت طرح صنعتی هرگونه کپی برداری یا انجام تغییرات جزئی در ظاهر دیگر محصولات مورد پذیرش واقع نخواهد شد.
۲- طرح صنعتی از طریق انتشار یا از طریق استفاده یا به هر شکل دیگر در هیچ نقطه ای از جهان برای عموم مردم افشا نشده باشد.
به عنوان مثال شرکت سامسونگ اقدام به تولید ماشین لباس شویی کرد که با نصب یک درب مخصوص بر روی درب اصلی آن ، امکان اضافه کردن لباس به لباسهای در حال شستشو را فراهم میکرد. از آنجا که این طرح از طریق تبلیغات رسانه ای منتشر شده و عده ای با خرید آن محصول آنرا مورد استفاده قرار می دهند لذا هیچکس در ایران نمی تواند چنین طرحی را برای خود به عنوان طرح صنعتی به ثبت برساند.
۳- طرح صنعتی نباید با شرع و قانون و عفت عمومی مغایرت داشته باشد.
به عنوان مثال هر نوع طرحی که حاوی تصاویر یا شکلهای ناپسند باشد که در عرف جامعه ایران تصویر مستهجن به شمار آید ، یا هر تصویری که خلاف قانون و شرع باشد غیر قابل ثبت خواهد بود. البته ممکن است که طرح شما مثلاً در کشور کانادا به دلیل اینکه خلاف عرف آن کشور نیست قابل ثبت بوده و در ایران به دلیل غیر شرعی یا غیر قانونی بودن غیر قابل ثبت باشد.
مزیت ثبت طرح صنعتی :
وقتی فردی اقدام به طراحی محصول با مشخصات ظاهری جدید جهت تولید انبوه در بازار می نماید لازم است جهت جلوگیری از سو استفاده و کپی برداری غیر مجاز افراد دیگر از طرح خویش آن را به ثبت برساند .
فرقی ندارد که این طرح جدید مربوط به ارائه محصولی با کارایی و نحوه استفاده متفاوت باشد و یا صرفاً شکل ظاهری محصول با محصولات دیگر بازار تفاوت آشکار و قابل ملاحظه ای داشته باشد. در هر صورت تا طرح خود را به ثبت نرسانده اید ، رقبا به راحتی از طرح شما در تولید محصولات خود کپی برداری خواهند کرد.
۱- بنابراین اولین مزیت ثبت طرح صنعتی این است که چنانچه شخص یا شرکتی اقدام به کپی برداری از طرحی که توسط شما به ثبت رسیده است بنماید، می توانید از طریق مراجع قانونی از اقدامات فرد مزبورجلوگیری کنید.
مالک طرح صنعتی ثبت شده می تواند به راحتی از ساخت ، فروش و واردات کالاهایی که حاوی طرح صنعتی او باشد جلوگیری کرده و همچنین در دادگاه علیه شخص خاطی اقامه دعوا کرده و از او شکایت نماید.
۲- به توجه به اینکه تنها شما اجازه استفاده انحصاری از آن طرح را دارید ، به راحتی میتوانید طرح خود را به اشخاص ، شرکتها یا کارخانجات بفروشید و یا حق استفاده از آن را به دیگری اجاره داده و یا با دیگران در تولید محصول خود مشارکت کنید و از این راه منفعت مالی بالایی کسب نمایید.
ادامه مطلب در